Vanaf midden jaren ’90 rijden een kleine tweehonderd intercity’s van de NS door Nederland. Omdat deze nog 25 jaar mee moeten werd Alstom gevraagd om de diagnose computers van deze dubbeldekkerstreinen te vervangen. Ook de software bleek aan vernieuwing toe, waarvoor TMC werd ingeschakeld. Het project startte begin 2020 en in de zomer van 2022 vinden de eerste testen plaats. In dit artikel vertellen Roger Hacking (director TMC Software/TMC High Tech Systems), Tino Lourens (systeemarchitect TMC) en Erik-Jan Laret (project engineering manager Alstom) over het project en de samenwerking.

Wanneer partijen in het vervoer voor een mobiliteitsuitdaging staan is de kans groot dat Alstom ze daarbij helpt en begeleidt. Dat doen ze met digitale mobiliteitssystemen die efficiënt én milieuvriendelijker zijn. Niet zo gek dat de NS hen vroeg om de hardware van het diagnose systeem van 176 intercity’s te vervangen. Omdat ook de software moest overgezet, werd de hulp van TMC ingeroepen. Roger: “Alstom kwam in eerste instantie bij ons omdat ze een software teamlead zochten. Tijdens gesprekken met Alstoms R&D-directeur, Ronald van Amstel, bleek dat zij onvoldoende resources in huis hadden om dit project te begeleiden én uit te voeren. TMC had wel de juiste mensen waardoor we twee jaar lang met zes werkondernemers aan dit project werkten.” Erik-Jan: Ik ben positief verrast door hoe goed de samenwerking is gegaan. Door corona werkten we op afstand en deden we veel virtueel via Teams. Er waren wekelijkse afspraken en korte lijnen waardoor we elkaar altijd snel konden bereiken. Door het vele thuiswerken was er nauwelijks reistijd en hadden we meer uren om aan het project te werken.”

Veilig rijden

“Dit project draaide om een zeer uitgebreid diagnosesysteem van de trein dat vervangen moest worden, een belangrijk onderdeel van de dubbeldekstreinen. Het oude was op leeftijd, waardoor de uitval toenam en ook onderdelen steeds moeilijker te verkrijgen werden. Om ook de komende jaren de intercity’s veilig te laten rijden moesten de hardware, het besturingssysteem en een deel van de software worden vernieuwd. Het diagnosesysteem, ook wel centrale computer genoemd, verzamelt namelijk informatie, zoals een toiletdeur die open of dicht is, een defecte deur of een treinstel dat ontkoppeld of aangekoppeld wordt, slaat de informatie op en stuurt deze indien nodig naar de machinist in de cabine. Voordat de machinist wegrijdt checkt hij of alles in orde is”, aldus Tino. “Als je het vergelijkt met een huis dan was de initiële vraag of we de buitenkant konden optillen en alles wat daaronder zat eruit konden halen: van fundering tot leidingen en internetkabels. Om daarna een nieuwe fundering te bouwen, de buitenkant er weer op te zetten en alles met elkaar te verbinden. De gedachte daarachter was dat de machinist niks nieuws hoefde te leren. Dat bleek in de praktijk lastig uitvoerbaar.” Erik-Jan: “Wat in de treinen zat werd al in de jaren ‘90 gemaakt en is anno nu niet meer leverbaar. Er was dus een nieuwe computer nodig die grotendeels dezelfde software kon draaien. Op basis van onze input herschreef TMC een deel van die software. Voor de rest hebben we onze uiterste best gedaan om zoveel mogelijk hetzelfde te houden.”

Grootschalige operatie

De nieuwe centrale computer en haar software worden als het ware vastgeknoopt zodat ze alle data goed doorzetten. Je kunt maximaal zes treinstellen koppelen en daarmee drie computers verbinden. Die communiceren met elkaar en zorgen ervoor dat alle informatie goed bij de machinist binnenkomt. “De NS plant losse treinstellen in op de trajecten in Nederland. Vandaag rijdt treinstel #128 rijdt bijvoorbeeld van Den Helder naar Maastricht, maar morgen staat hij gekoppeld ingepland op het traject van Utrecht naar Groningen. Een trein rijdt niet altijd in dezelfde samenstelling. Sommige worden tussentijds in onderhoud gezet. Het is daarom extra belangrijk dat de computers goed werken. Een machinist kan in theorie ook zonder het diagnosesysteem rijden. Als dit uitvalt ontvangt hij alleen geen informatie meer over wat er in de trein gebeurt. Bij wijze van spreken moet hij uit het raam hangen om te controleren of alle deuren daadwerkelijk dicht zijn”, vertelt Roger. “We wisten dat de computers niet langer houdbaar waren. De NS moest hun treinen aanpassen om in te spelen op de toekomst. TMC zorgde voor een update van de nieuwe computersoftware applicatie zodat de treinen nog zo’n 25 jaar veilig van A naar B rijden.” Tino vult aan: “Het is een grootschalige operatie om de 176 intercitytreinen onder handen te nemen. De uitdaging die de NS heeft is dat treinstellen met het nieuwe en het oude systeem niet koppelbaar zijn. Om die reden dienen ze de units in alle treinen binnen een zo kort mogelijke termijn te vervangen. De periode van de kerst 2022 is hiervoor gepland, omdat dat een periode is waarin niet alle treinstellen nodig zijn voor de dienstregeling. Het blijft echter een enorme logistieke operatie, die door NS zelf zal worden uitgevoerd”

De tekst gaat verder onder het infoblok

Proof of concept

“Ons plan was om uit het softwaresysteem – dat bestaat uit meerdere modules - er eentje uit te halen en daarmee aan de slag te gaan. Dat noemen wij ook wel een proof of concept. We kijken dan bij één module naar de bestaande problematiek en op basis van die bevindingen zien we of het functioneel ook dat doet wat we ervan verwachten”, vertelt Roger. “We begonnen met drie man, maar werkten uiteindelijk twee jaar lang met zijn zessen aan dit project.” Tino: “De code van de software moet in theorie hetzelfde blijven maar functioneren in een andere omgeving en onder een ander besturingssysteem. Voor de ontwikkeling keken we daarom naar het oude platform: wat zit daar en wat kom je tegen. Maar ook wat werkt niet meer, wat moet vervangen worden en welke delen moet je met de hand omzetten. Hiermee verkregen we inzicht in hoe goed of slecht het systeem eraan toe was. En met die informatie werkten we verder aan de overige modules. Vroeger werden deuren vervangen nadat ze - bij wijze van spreken - 10.000 keer open en dicht waren gegaan. Tegenwoordig wordt data gebruikt om te kijken hoe de deuren werken. Op basis van onder andere die data pasten we dingen aan.” Erik-Jan vult aan: “In goed overleg konden we steeds bespreken welke aanpak nodig was. Zo bleek het testen bijvoorbeeld meer werk dan we in eerste instantie dachten. Ook was even onduidelijk wie de testen ging uitvoeren. Uiteindelijk voegde TMC meer mensen aan het team toe en pakten zij dit grotendeels op.”

Miljoenen mensen

Roger: “Als alles volgens plan verloopt vindt de implementatie eind 2022 plaats. Dan voorziet NS in slechts één week 176 treinen van nieuwe hardware en software. Een enorme klus. Maar wel een die ervoor zorgt dat de intercity’s nog jarenlang rijden in ons land!” Erik-Jan: “Het hele systeem is inmiddels in testopstelling getoond aan de NS en ze waren erg tevreden. Nu draait het om de puntjes op de i zetten en het systeem echt op de treinen testen. Als je straks een dubbeldekkertrein ziet rijden weet je dat die zorgt voor veilig woon-werkverkeer van miljoenen mensen. Het is toch fantastisch om te bedenken dat je daaraan bij hebt gedragen? Het is fijn dat het team van TMC er met dezelfde blik naar kijkt.”